قیر
قیرهای نفتی، قیرهای جامد و نیمه جامدی هستند که بهطور مستقیم از تقطیر نفت خام و یا با عملیات اضافی دیگر نظیر دمیدن هوا به دست میآیند. قیر نفتی بازمانده یا تهمانده سنگین تقطیر نفت خام است . میزان قیر نفت خام از صفر تا بیش از نیمی از آن متغیر است . بهعلاوه قیرهای بدست آمده از منابع مختلف میتوانند تفاوتهای زیادی داشته باشند.
کاربرد مهم قیر به علت وجود دو خاصیت مهم این ماده است، غیر قابل نفوذ بودن در برابر آب و چسبندگی بالا با توجه به این ویژگی ها، عمده مصرف قیر در راهسازی و عایق کاری است.
قدمت استفاده از قیر به بیش از ۵۰۰۰ سال برمیگردد .
نقش قیر در ایران باستان که به ( ماماتن ) شناخته میشد نیز بسیار اساسی بوده است . قیر خوزستان که اصطلاحا به “ماماتن” معروف بوده است در دوران هخامنشیان کاربرد های فراوانی همچون استفاده در ابزار سازی ، ساخت ظروف با قیر ، مهرسازی و زیور آلات و غیره داشته است و همچنین با گذشت زمان این ماده کاربردهای مذهبی، نظامی، معماری و پزشکی یافت و در رشد و توسعه تمدن هخامنشیان نقش اساسی داشته است . سلسله هخامنشیان از قیر برای آب بندی و عایق بندی رطوبتی در کاخ با عظمت تخت جمشید استفاده کرده اند میتوان آثار به جا مانده از آن را در مجموعه تاریخی تخت جمشید ببینید .
هنرمندان شوش باستان با استفاده از مخلوط قیر و کالبیت و حرارت دادن به این ماده ترکیبی بدست میاوردند که شباهت زیادی به سنگ داشت . آنها از این ماده برای ساخت اشیا ء گوناگون و همچنین ساختن مجسمه ها و سنگواره ها استفاده می شده است.
در اوایل قرن بیستم ، قیر نفتی حاصل از پالایش نفت خام به بازار آمد و جایگزین قیر های معدنی و طبیعی در روسازی های آسفالتی و سایر مصارف صنعتی گردید. این نوع قیرها از پالایش نفت خام در برج های تقطیر به دست می آید و نهایتاً در ته برج و در حرارت بیش از ۳۸۰ درجه باقی می ماند.